Ovogodišnja istraživanja rezultirala su veoma značajnim epigrafskim nalazom – natpisom na starogrčkom jeziku u deset redova, koji nam nakon iščitavanja može pomoći u boljem razumijevanju načina života ili prisustva određenog kulta u ilirskom Risnu, smatra arheolog mr Januš Reclav, koji je tokom juna i jula, zajedno sa dr Dejanom Gazivodom, istraživačkim savjetnikom i prof. dr Pjotrom Dičekom, predvodio 19. kampanju sistematskih arheoloških istraživanja. U timu su bili i arheolozi dr Martin Lemke, mr Aleksandra Miernik, dr Krzysztof Narloch, mr Bartosz Wojciechowski i 10 studenata iz Poljske i SAD.
Gradina je utvrđenje iz različitih perioda. Po materijalu koji su otkopali u sondama - ostaci mušalja, vongola, kamenica, pretpostavljaju da je u jednom dijelu Gradine bila kuhinja iz turskog perioda. Prije par godina otkrili su ovdje i kostur njemačkog vojnika iz Drugog svjetskog rata. Ranije su ovdje boravili Venecijanci, a prema ostacima u temeljima, pretpostavljaju da je ovdje bio i neki hrišćanski hram. U gornjem dijelu Risna bio je akropolis, svetište Medaura, utvrđenje za odbranu od napada, objašnjava Januš Reclav za „Dan”. U sklopu internacionalnog naučno-istraživačkog projekta „Risinium – prijestonica kraljice Teute”, kampanja se ostvaruje u organizaciji JU Centra za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, nosioca dozvole i Centra za arheološka istraživanja Jugoistočne Evrope Univerziteta u Varšavi. Za snimanje lokaliteta se koristi sistem i mjerna tehnika RTK GPS, projekcija UTM 34N.
– Ovogodišnja kampanja predstavlja nastavak istraživanja započetih 2017. godine na lokalitetu Gradina, gdje su pronađeni arhitektonski ostaci i pokretni materijal od helenističkog do venecijanskog perioda. Ove godine je otvoreno više sondi na vrhu i padinama Gradine. Konstatovani su cisterna i drugi arhitektonski elementi koji su u fazi definisanja. Cilj istraživanja je otkrivanje svih kulturnih horizonata počevši od kraja bronzanog i ranog gvozdenog doba - kada su nastali čuveni crteži u Lipcima, koji mogu biti povezani sa Gradinom. Prvobitna funkcija ovog lokaliteta može biti refugium - pribježište, a posebno je zanimljiva pretpostavka postojanja hrama lokalnog božanstva i zaštitnika Medaura, koji se spominje u natpisu iz II vijeka n.e. pronađenog u Lambezi, rimskom logoru u sjevernoj Africi. Postojanje antičkog kulturnog sloja može se povezati sa reprezentativnim arhitektonskim ansamblom konstatovanim na lokalitetu Carine, lociranom neposredno ispod Gradine. Postojanje vjerskih objekata od antičkog hrama do srednjovjekovne crkve i džamije i tradiciju kultnog mjesta potvrđuju dosadašnji nalazi sime – antičkog kamenog oluka, kamene plastike i ćiriličnog natpisa, koji bi se za sada mogli datirati u 14. vijek, objašnjava Reclav.
Napominje da su radovi na Carinama ograničeni putem ka osnovnoj školi, putem za Vodovod, kao i kablovima od struje i cijevima za vodu. On upozorava da Carine treba da se zaštite od poplave iz rijeke Spile tokom zime i predlaže da se sa dna rijeke izbace kameni blokovi, kako bi se voda povukla i oticala direktno u more. Januš Reclav je autor stalne postavke na lokalitetu Rimske vile u Risnu, koja fotografijom i riječju opisuje hronologiju istraživačkih radova i predmete pronađene u iskopavanjima od 2001. godine, kada su počeli arheološka istraživanja u Risnu.
M.D.Popović


Palate kraljice Teute, rimski hipokaust

Prema preliminarnim rezultatima prevoda natpisa, na brdu Gradina je postojao hram Medaura, jer se spominje ime blagajnika hrama. Moguće je da je Risan u jednom trenutku imao status grada. Ovo su, za sada, pretpostavke, ali detaljna analiza natpisa će pomoći u boljem razumijevanju načina života ili prisustva određenog kulta u ilirskom Risnu. Ukoliko ovi navodi budu potvrđeni, dovešće do novih saznanja o statusu ilirskog Risna i definitivne potvrde postojanja hrama boga Medaura. Pored ovog, pronađen je fragment još jednog natpisa na starogrčkom jeziku iz perioda vladavine Rima i dio rijetkog zelenog porfira, što može ukazati na postojanje hrama i u periodu Rimskog carstva. Navedeni izvanredni nalazi upućuju na veoma veliki značaj antičkog Risna, što su i dosadašnja otkrića potvrdila, poput dvije ilirske palate, djelova grada, hipokausta iz rimskog perioda, ostave novca od preko 4000 novčića iz vremena kralja Balajosa i ostalih izvanrednih nalaza, saopšteno je iz CKACG.